Od dnia 13 lipca 2017 r. obowiązuje przepis art. 240 § 1 Kodeksu karnego w nowym brzmieniu. Powyższy przepis nakłada na każdego– w tym także na lekarza, pielęgniarkę, położną, czy ratownika medycznego – obowiązek prawny niezwłocznego zawiadomienia organu powołanego do ścigania przestępstw (Prokuratura, Policja) o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu konkretnych wymienionych czynów zabronionych z Kodeksu karnego. W nowym brzmieniu obok dotychczasowej listy poważnych przestępstw (art. 118, art. 118a, art. 120-124, art. 127, art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, art. 163, art. 166, art. 189, art. art. 252) oraz przestępstw o charakterze terrorystycznym, dodano nowe przestępstwa objęte ww. obowiązkiem, tj. art. 156 (ciężki uszczerbek na zdrowiu), art. 197 §3 lub 4 (zgwałcenie małoletniego lub osoby bliskiej albo ze szczególnym okrucieństwem), art. 198 (seksualne wykorzystanie osoby nieporadnej lub upośledzonej) oraz art. 200 (wykorzystanie seksualne małoletniego).

Ustawodawca nie nakazał przy tym zachowania jakiejś szczególnej (np. pisemnej) formy zawiadomienia organów ścigania. Może zatem owo zawiadomienie nastąpić np. w trakcie wizyty na komendzie policji, w drodze rozmowy telefonicznej z policją lub poprzez email. Za nie dostosowanie się do powyższego obowiązku grozi sankcja karna tj. kara pozbawienia wolności do lat 3.

Ustawa nie określa w sposób szczegółowy jak należy rozumieć zwrot o „niezwłocznym” zawiadomieniu. Zawiadomienie powinno zostać uczynione tak szybko, jak to możliwe w danej sytuacji, w możliwie jak najkrótszym czasie, po którym lekarz dowiedział się z jego zdaniem wiarygodnego źródła o fakcie zaistnienia czynu zabronionego. Powyższy obowiązek obejmuje jedynie sytuacje, gdy lekarz, pielęgniarka, ratownik posiada wiarygodną wiadomość o tym, że którykolwiek z powyższych czynów zabronionych mógł zostać popełniony. Taka informacja powzięta przez lekarza (np. w trakcie udzielania pomocy lekarskiej) musi być w odpowiednim stopniu uzasadniona i prawdopodobna. W zasadzie powinno to prowadzić do braku wiary dla plotek i anonimowych listów – nie ma możliwości zweryfikowanie tak uzyskanych informacji.

Dodać trzeba, że w ww. nakazie działania nie chodzi o to, aby zawiadamiający miał absolutną pewność, że doszło do popełnienia czynu zabronionego – jeżeli bowiem ktoś ma pewność (np. był świadkiem obcowania płciowego dorosłego z małym kilkuletnim dzieckiem), to tym bardziej uznać trzeba, że posiada wiarygodną wiedzę o możliwości popełnienia czynu zabronionego i wtedy tym bardziej ma obowiązek zawiadomić o tym organy ścigania.

adw. Karol Kolankiewicz

stan prawny na dzień: 12 września 2017r.