Projektowana ustawa o zawodzie farmaceuty w ramach sprawowania opieki farmaceutycznej przewiduje m.in. opracowanie indywidualnego planu opieki farmaceutycznej, z uwzględnieniem problemów lekowych pacjenta w celu określenia celów terapeutycznych możliwych do osiągnięcia przez pacjenta stosującego farmakoterapię oraz wskazania sposobów rozwiązywania wykrytych problemów lekowych, ze szczególnym uwzględnieniem edukacji zdrowotnej, promocji zdrowia i zdrowego trybu życia oraz profilaktyki zdrowotnej. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu edukacja zdrowotna sprowadza się do świadomego stwarzania możliwości do uczenia się, która ma na celu wprowadzanie zmiany zachowania zdrowotnego ludności kształtującego nawyk dbania o zdrowie własne i innych. Edukacja zdrowotna dążyć ma bowiem do poprawy i ochrony zdrowia przez stymulowane procesem uczenia, powodujące dobrowolne zmiany w zachowaniu jednostek.

edukacja zdrowotna
Farmaceuta prowadząc opiekę farmaceutyczną winien prowadzić działanie edukacyjne, zwiększające poziom wiedzy i umiejętności pacjenta w zakresie jego indywidualnej farmakoterapii, jak również związanych z chorobą i funkcjonowaniem organizmu. Jak wskazano w uzasadnieniu edukacja zdrowotna ściśle związana jest z promocją zdrowia, która ma na celu zapewnienie warunków umożliwiających podejmowanie decyzji ukierunkowanych na zdrowie. Jest to proces zwiększenia kontroli nad uwarunkowaniami zdrowia w celu poprawy jego stanu oraz sprzyjający rozwijaniu zdrowego stylu życia, a także kształtowaniu innych środowiskowych i osobniczych czynników prowadzących do ochrony zdrowia. Farmaceuta jako osoba wykonująca zawód medyczny jest zobligowany do prowadzenia działalności promującej zdrowy styl życia utrwalając prawidłowe wzorce oraz do uczestniczenia w działaniach profilaktycznych mających na celu zapobieganie niekorzystnym zjawiskom zdrowotnym, w szczególności chorobom.  Jako że indywidualny plan opieki farmaceutycznej w założeniu to działanie farmaceuty polegające na określeniu celów terapeutycznych oraz na opracowaniu planu działania i sposobów umożliwiających realizację tych celów terapeutycznych jak i rozwiązywanie wykrytych problemów lekowych niezbędne jest w pierwszej kolejności wykonanie przeglądu lekowego wraz z oceną farmakoterapii, z uwzględnieniem problemów lekowych pacjenta.

przegląd „lekowy”

Przegląd lekowy został zdefiniowany w uzasadnieniu do projektu ustawy jako „działania farmaceuty polegające na usystematyzowanym wywiadzie dotyczącym stosowanych przez pacjenta produktów leczniczych, wyrobów medycznych, suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego” . Ustawodawca oczekuje bowiem, że przeprowadzając przegląd lekowy, farmaceuta powinien zebrać informacje dotyczące m.in.:
1) nazw produktów leczniczych i innych produktów stosowanych przez pacjenta, tj. suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz ziół i preparatów ziołowych;
2) przyczyn (powodów) stosowania poszczególnych produktów;
3) dawki, postaci farmaceutycznej stosowanych produktów leczniczych oraz ich schematów dawkowania (w tym pory podawania);
4) podawania przewlekłego bądź doraźnego produktów leczniczych;
5) realizowania recept, oraz stosowania w/w produktów bez konsultacji z lekarzem;
6) samopoczucia w czasie terapii, które mogłoby wiązać się z zastosowanymi lekami;
7) występowania objawów lub dolegliwości, które mogą być związane ze stosowanymi produktami leczniczymi;
8) postępowania związanego z przyjmowaniem produktów leczniczych (m.in. łączenia z posiłkami, popijania, dzielenia bądź rozgryzania, przestrzegania zaleceń terapeutycznych);
9) warunków przechowywania produktów leczniczych oraz (w miarę możliwości) sprawdzić termin ważności produktów stosowanych przez pacjenta.
Przegląd lekowy wykonywany jest zatem w celu optymalizacji użytkowania leków i poprawy wyników zdrowotnych pacjenta. Oznacza to nic innego jak wykrywanie problemów lekowych i zalecanie interwencji farmaceuty polegającej na rozwiązaniu zidentyfikowanych problemów lekowych oraz zapobieganiu powstawania kolejnych, przy czym wskazuje się, że problem lekowy – według definicji Europejskiej Sieci Opieki Farmaceutycznej (ang. Pharmaceutical Care Network Europe, PCNE) to „zdarzenie lub okoliczność dotycząca leczenia farmakologicznego, które w sposób rzeczywisty lub potencjalny zakłóca uzyskanie pożądanych wyników zdrowotnych” .

ocena farmakoterapii
Ocena farmakoterapii to działania farmaceuty mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa pacjenta w procesie farmakoterapii polegające na:
1) ocenie potrzeb lekowych pacjenta, w tym istnienia wskazań do stosowania produktów leczniczych (pacjent może stosować produkt leczniczy niepotrzebnie lub może potrzebować dodatkowego produktu leczniczego);
2) ocenie efektywności (skuteczności oraz profilu bezpieczeństwa farmakoterapii) przez ocenę wyników klinicznych, prawidłowości dawkowania i sposobu podawania produktu leczniczego, weryfikację istnienia przeciwwskazań, przestrzegania specjalnych;
3) ostrzeżeń i środków ostrożności przy stosowaniu, identyfikację interakcji z innymi produktami leczniczymi lub innych form interakcji; występowania działań niepożądanych, niezgodności farmaceutycznych itp., a także ocenę kosztów;
4) ocenie przestrzegania zaleceń terapeutycznych przez pacjenta.

Olga Dragańska-Kruk
radca prawny

—————————-
autorka jest radcą prawnym; absolwentka Wydziału Prawa i Administracji na Uniwersytecie Gdańskim, odbyła aplikację prokuratorską i została wpisana na listę radców prawnych przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Gdańsku; specjalizuje się w prawie farmaceutycznym, jak równie w sprawach dyscyplinarnych farmaceutów oraz w zakresie odszkodowań; prowadzi szkolenia z zakresu prawa farmaceutycznego;