Newsy

IMG_7546-1200x800.jpg

Lekarz i każdy inny podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych ma obowiązek udostępnić dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta (art. 26 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 06.11.2008r. – u.p.p.). Stanowi to wypełnienie jednego z najbardziej podstawowych praw pacjenta jakim jest dostęp do dokumentacji dotyczącej jego zdrowia oraz udzielanych mu świadczeń zdrowotnych (art. 23 u.p.p.).

Powyższe przepisy nie określają jednak w jakim dokładnie terminie od dnia wpływu wniosku należy to uczynić. Pewną podpowiedź zawarto w § 70 ust. 1 rozporządzenia Min. Zdrowia z 06.04.2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania. W ww. przepisie wskazano, że dokumentację udostępnia się bez zbędnej zwłoki.

Powyższe nie oznacza, że dokumentacja ma zostać wydana natychmiast, na każde żądanie. Przyjąć należy, że wydanie dokumentacji powinno nastąpić tak szybko jak to możliwe w normalnym toku czynności w danej placówce, możliwie jak najszybciej. Więcej czasu potrzeba na odszukanie i wydanie dokumentacji papierowej sprzed kilku lat, którą jest przechowywana w archiwum, a mniej czasu zajmie sporządzenie wydruku z dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej, czy z wizyty z bieżącego roku. Oczywiście szybciej powinna być wydania dokumentacja, gdy pacjent wskazuje we wniosku, że jest ona niezbędna do kontynuacji procesu leczniczego pacjenta, np. w związku z pilną operacją, czy planowanym pilnym badaniem diagnostycznym w innej placówce.

Z drugiej strony nie należy w regulaminie organizacyjnym praktyki lekarskiej, czy podmiotu leczniczego wskazywać terminu udostępnienia dokumentacji medycznej np. „w terminie tygodnia od dnia złożenia wniosku”. Takie uregulowanie i inne podobne było wielokrotnie skutecznie kwestionowane przez Rzecznika Praw Pacjenta oraz przez sądy. Zasadnie wskazywano, że określenie w regulaminie, że dokumentacja zostanie wydana w ciągu 3, czy 7 dni nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa i narusza prawa pacjenta.

 

adwokat Karol Kolankiewicz

————————–
Karol Kolankiewicz, adwokat; specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym i ochroną danych osobowych; nieprzerwanie do 2009r. prowadzi szkolenia z zakresu prawa medycznego, karnego oraz z zakresu ochrony danych medycznych;
Współautor publikacji książkowych:
„Kodeks Etyki Lekarskiej. Komentarz” (2021),
„Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia” (2021),
„Wykonywanie zawodów lekarza i pielęgniarki w Polsce przez medyków z Ukrainy. Poradnik dwujęzyczny” (2022),
„Zgoda na leczenie i inne oświadczenia pacjenta. Wzory pism z omówieniem” (2023).


Zgoda-na-leczenie-e1676980942559.png

Jest już dostępna najnowsza książka naszych Liderów Karola Kolankiewicz i Anny Karkut

Zgoda na leczenie i inne oświadczenia pacjenta.
Wzory pism z omówieniem

Książka zawiera ponad 50 formularzy i wzorów najczęściej wykorzystywanych oświadczeń pacjenta składanych w całym procesie udzielania świadczeń zdrowotnych. Praktyczny charakter zawartych wzorów i deklaracji uprości codzienne funkcjonowanie placówek medycznych.

Książka jest przeznaczona zarówno dla lekarzy, jak i menedżerów podmiotów leczniczych. Będzie także użytecznym źródłem wiedzy dla adwokatów i radców prawnych, którzy zajmują się prawem medycznym.

Nierzadko pacjent nie jest w stanie sformułować jasnego i zawierającego wszystkie wymagane elementy oświadczenia w danej kwestii, zaś personel medyczny bardziej jest skoncentrowany na zapewnieniu prawidłowego postępowania terapeutycznego, niż na pomocy w formułowaniu zdań, jakie pacjent powinien zawrzeć w konkretnym oświadczeniu.

Prawidłowe pozyskiwanie różnych oświadczeń od pacjenta pozwala na potwierdzenie wypełnienia poszczególnych obowiązków prawnych po stronie lekarza, czy placówki medycznej – co przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa prawnego podczas procesu udzielania świadczeń zdrowotnych m.in.:

  • z uwagi na możliwość potwierdzenia prawidłowej realizacji praw pacjenta i obowiązków medyków;
  • dla celów późniejszych kontroli prowadzonych przez uprawnione instytucje (np. przez Rzecznika Praw Pacjenta, NFZ, czy Ministra Zdrowia);
  • dla celów dowodowych, w przypadków możliwych późniejszych sporów z pacjentem.

 

 


doctors-3268434_640.jpg

Zasadą jest to, że lekarz może udzielić informacji o stanie zdrowia pacjenta innym osobom za zgodą pacjenta (lub jego przedstawiciela ustawowego). Lekarz jest zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, gdy przepisy konkretnych ustawy przewidują możliwość udzielenia informacji o stanie zdrowia pacjenta innym osobom lub instytucjom. Jednym z takich wyjątków jest upoważnienie pacjenta do udzielania informacji innej osobie.

Pacjent może dokonać upoważnienia w dowolnej formie, zatem także ustnie, pisemnie, czy elektronicznie poprzez Internetowe Konto Pacjenta. Obecne przepisy nakazują aby poinformować pacjenta przed złożeniem przez niego m.in. oświadczenia o upoważnieniu o możliwości złożenia go za pośrednictwem IKP, zaś oświadczenie złożone w inny sposób niż za pośrednictwem IKP należy zamieścić się w dokumentacji indywidualnej wewnętrznej. Powyższe oznacza, że w przypadku upoważnienia w drodze rozmowy należy sporządzić odpowiednią notatkę z przebiegu rozmowy, warto także poczynić stosowną adnotację w dokumentacji medycznej.

Powyższe oświadczenie pacjenta powinno zawierać co najmniej wskazanie imienia i nazwiska osoby upoważnionej oraz danych umożliwiających kontakt z tą osobą (np. numer telefonu, adres email).

W upoważnieniu pacjent może określić zakres upoważnienia (np. tylko do informacji związanej z pobytem na oddziale chirurgii ogólnej, w przychodni podstawowej opieki zdrowotnej), może także złożyć oświadczenie, że nie upoważnia nikogo do uzyskiwania informacji o swoim stanie zdrowia.

Ustawa wymaga odrębnych upoważnień: osobno do informacji o stanie zdrowia i udzielanych pacjentowi świadczeniach zdrowotnych i osobno do dostępu do dokumentacji medycznej.

Przepis nie ogranicza pacjenta co do ilości upoważnienia, może zatem upoważnić dowolną liczbę osób. Warto przypomnieć, że upoważnienie nie musi być udzielone krewnemu.

Pacjent w każdej chwili może odwołać swoje upoważnienie.

Lekarz nie powinien się domyślać zgody pacjenta na przekazanie informacji o stanie zdrowia innym osobom – konieczne jest złożenia przez pacjenta jasnego oświadczenia w tym zakresie. Sama obecność innej osoby podczas rozmowy z pacjentem, nie oznacza automatycznie, że pacjent chce, aby w obecności tej osoby „opowiadać” o jego stanie zdrowia.

Udzielenie informacji powinno nastąpić dopiero po weryfikacji i upewnieniu się, że mamy do czynienia z osobą uprawnioną. Nie należy się bać poprosić osobę upoważniona o okazanie dokumentu tożsamości ze zdjęciem w celu weryfikacji (także prawo jazdy, paszport). ważne jest, aby informacja była udzielona wyłącznie w miejscach zapewniających zachowanie poufności, np. w gabinecie lekarskim, zabiegowym, czy konsultacyjnym. Niedopuszczalne jest przekazywanie jakichkolwiek informacji dot. stanu zdrowia w obecności osób postronnych, np. w windzie, na korytarzach, czy w pokojach odwiedzin.

adwokat Karol Kolankiewicz

————————————

Karol Kolankiewicz specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym i ochroną danych osobowych; nieprzerwanie do 2009r. prowadzi szkolenia z zakresu prawa medycznego, karnego oraz z zakresu ochrony danych medycznych; Współautor publikacji książkowych:
Kodeks Etyki Lekarskiej. Komentarz” (2021), Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia” (2021),
Wykonywanie zawodów lekarza i pielęgniarki w Polsce przez medyków z Ukrainy. Poradnik dwujęzyczny” (2022), Zgoda na leczenie i inne oświadczenia pacjenta. Wzory pism z omówieniem” (2023).


3.jpg

             Jeden z naszych Liderów adw. Karol Kolankiewicz poprowadzi szkolenie

„Jak mogę się bronić
przed nieuzasadnionymi żądaniami odszkodowawczymi pacjentów”

w dniu 15 lutego 2023r. w godz. 16:00-19:00.

            Celem szkolenia jest przedstawienie w formie praktycznych wskazówek uprawnień i obowiązków, jakie ma lekarz w związku z roszczeniami o odszkodowania czy zadośćuczynienie w sprawach cywilnych.

            Zapisy na stronie internetowej NIL

https://nil.org.pl/dla-lekarzy/kursy-i-szkolenia/647-jak-moge-sie-bronic-przed-nieuzasadnionymi-zadaniami-odszkodowawczymi-pacjentow

 

 


IMG_20191017_083355.jpg

Lekarz posiada uprawnienia do wystawienia rozlicznych dokumentów, które mają znaczenie prawne, np. wystawiając zwolnienie lekarskie potwierdza, że pracownik nie może się stawić w pracy i jego nieobecność jest usprawiedliwiona, a dalszym skutkiem tego stanu rzeczy jest wypłata świadczenia z tytułu choroby.

Poświadczając nieprawdę np. „na życzenie” pacjenta może narazić się na zarzut popełnienia przestępstwa z art. 271 k.k. Zgodnie z treścią tego przepisu osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Samo poświadczenie nieprawdy może polegać na potwierdzeniu okoliczności, które nie miały miejsca, na ich przeinaczeniu lub na ukryciu zaistniałych okoliczności.

Poświadczenie nieprawdy może dotyczyć m.in. dokonywanych przez lekarza wpisów w dokumentacji medycznej, np. gdy lekarz dokonuje wpisu, że kaszel ustał (chociaż pacjent nadal kaszle), jak również, gdy lekarz odnotowuje przeprowadzenie badania fizykalnego, (chociaż go wcale nie przeprowadził).

Przypomnieć w tym miejscu, należy, że wpis w dokumentacji w postaci papierowej nie może być z niej usunięty, a jeżeli został dokonany błędnie, skreśla się go i zamieszcza adnotację o przyczynie błędu oraz datę i oznaczenie osoby dokonującej adnotacji (§ 4 ust. 6 rozp. Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania). W przypadku dokumentacji w postaci elektronicznej należy nanieść prawidłową treść – system do prowadzenie dokumentacji medycznej powinien umożliwiać odnotowanie kto, kiedy i w jakim zakresie dokonał zmiany. Wysoce ryzykowane jest zatem zamazywanie omyłkowych treści już zamieszczonych na kartach dokumentacji, wyrwanie kartki z błędnym wpisem, czy dokonanie nowego wpisu w dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej bez możliwości ustalenia kto, kiedy i w jakim zakresie dokonał zmiany w kontekście omawianego przestępstwa.

Na zarzut poświadczenia nieprawdy lekarz może narazić się w szczeólności podczas wystawienia:

  • różnego rodzaju zaświadczeń o stanie zdrowia -> dla potrzeb uprawiania sportu, prowadzenia pojazdów, czy posiadania broni;
  • zwolnienia lekarskiego -> poświadczając chorobę – niemożność wykonywania pracy, podczas gdy w rzeczywistości pacjent jest zdrowy;
  • zaświadczenia o urodzeniu dziecka -> poświadczając urodzenie się dziecka żywego podczas gdy urodziło się martwe;
  • poświadczając wykonanie szczepienia przeciwko COVID-19
  • recepty na lek refundowany -> na prośbę pacjenta na inną osobę – uprawnioną do zniżki / do bezpłatnych leków;
  • karty zgonu -> poświadczając śmierć bez oględzin zwłok, czy wskazując inną datę zgonu niż w rzeczywistości;

Warto w tym miejscu dla lepszego zobrazowania przytoczyć kilka przykładów z orzecznictwa sądowego:

  • Poświadczenie przez lekarza w wystawionej recepcie nieprawdy co do osoby mającej korzystać z leku, który podlega refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczy okoliczności prawnej mającej znaczenie prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2013 r., IV KK 60/2013)
  • W sytuacji gdy ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty w art. 42 obligowała lekarza (oskarżonego o przyjmowanie korzyści majątkowych) do osobistego przebadania pacjenta przed wystawieniem zaświadczenia o jego stanie zdrowia (a nie zachodziły unormowane innymi przepisami wyjątki od tej regulacji), to wystawienie zaświadczenia lekarskiego, w treści którego poświadczono osobiste stawiennictwo pacjenta u lekarza, jest również poświadczeniem nieprawdy co do okoliczności mającej znaczenie prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 października 2011r., III KK 29/11)

Dokument, którym można poświadczyć nieprawdę w rozumieniu art. 271 § 1 k.k., musi stwierdzać (potwierdzać) stan istniejący, zaświadczać coś co już wystąpiło, istnieje itp. Nie będzie takim dokumentem „opinia lekarska”, która podejrzewa istnienie u innej osoby określonej choroby (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2009 r. II KK 164/2008);

Warto wiedzieć, że poświadczenie nieprawdy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, skutkuje surowszą odpowiedzialnością – w takiej sytuacji sprawca podlega bowiem karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Trzeba dodać, że lekarz zatrudniony w publicznej lub niepublicznej placówce służby zdrowia, który w zamian za otrzymanie korzyści majątkowej poświadcza nieprawdę co do okoliczności dotyczących stanu zdrowia osoby w zaświadczeniu N-9, stanowiącym załącznik do wniosku o wszczęcie postępowania administracyjnego przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych o wydanie orzeczenia o niezdolności do pracy, jest osobą pełniącą funkcję publiczną, która może odpowiadać nie tylko za poświadczenie nieprawdy, ale także za przestępstwo łapownictwa z art. 228 § 3 k.k. (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 grudnia 2009r., II AKa 373/2009).

 

Na koniec wskazać trzeba, że poświadczenie nieprawdy w zaświadczeniach lekarskich lub w innych dokumentach medycznych, nawet pod presją pacjenta, stanowi naruszenie art. 41 Kodeksu Etyki Lekarskiej. Wskazany norma wprost nakazuje, aby treść każdego dokumentu była formułowana zgodnie z wiedzą i sumieniem lekarza. Skutkiem takie czynu może być ponoszenie odpowiedzialności zawodowej za przewinienie zawodowe przed Okręgowym Sądem Lekarskim.

 

adwokat Karol Kolankiewicz

–——————————————————————–
Karol Kolankiewicz jest adwokatem – członkiem Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku (od 2008r.); specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym; autor licznych publikacji z zakresu prawa medycznego.
Współautor publikacji „Komentarz do Kodeksu Etyki Lekarskiej” (2021), podręcznika „Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia prawne” (2021) i poradnika „Wykonywanie zawodów lekarza i pielęgniarki w Polsce przez medyków z Ukrainy. Poradnik dwujęzyczny” (2022).


Anna-Karkut-ISPOZ-e1575964400417.jpg

W dniu 14 września 2022 r. Rzecznik Praw Pacjenta przedstawił sejmowej Komisji Zdrowia sprawozdanie z przestrzegania praw pacjenta w 2021 r.

Z perspektywy statystycznej sprawozdanie uwidacznia trwającą od 2017 r. tendencję wzrostową odnośnie liczby zgłoszeń kierowanych do RPP oraz stwierdzanych naruszeń praw pacjenta. W roku 2021 wpłynęło 164 tys. zgłoszeń, a rok wcześniej 135,5 tys.(wzrost o 21 %), stwierdzonych zostało 1759 naruszeń praw pacjenta, a w roku poprzednim 1438 ( wzrost o 22%).

Okres objęty sprawozdaniem to rok, w którym zarówno pacjenci jak i placówki opieki zdrowotnej zmagały się z pandemią.  Z uwagi na te szczególne warunki, w jakich funkcjonował system opieki zdrowotnej, trudna jest ocena przestrzegania praw pacjenta, gdyż podmioty medyczne musiały podejmować działania zabezpieczające zdrowie całej populacji, które mogły stanowić czasowe ograniczenia praw poszczególnych pacjentów w konkretnych placówkach udzielających świadczeń zdrowotnych.

Jednakże lektura dokumentu zaprezentowanego przez Rzecznika wskazuje jednoznacznie, iż wprowadzanie nawet najsurowszych rygorów sanitarnych może jedynie czasowo i adekwatnie do zagrożeń ograniczać korzystanie z praw pacjenta, ale nie może zwalniać z ich respektowania.

Najwięcej zgłoszeń dotyczyło nieprzestrzegania praw pacjenta w POZ, następnie  w leczeniu szpitalnym i ambulatoryjnej opiece specjalistycznej, a na czwartym miejscu znalazły się problemy praw pacjentów w lecznictwie psychiatrycznym i leczeniu uzależnień.

Statystyczny zgłaszający się do RPP to kobieta w przedziale wiekowym 18-60 lat.

W roku 2021 najczęściej naruszane było prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych – RPP stwierdził 1017 naruszeń tego prawa. Drugie w kolejności najczęściej naruszane prawo to prawo do dokumentacji medycznej – stwierdzono 293 naruszenia tego prawa. Trzecim  prawem uznanym za najczęściej naruszane było prawo pacjenta do informacji – 270 stwierdzonych naruszeń.

Ponadto Rzecznik stwierdził:

  • 90  naruszeń prawa do poszanowania intymności i godności
  • 60 naruszeń prawa do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych
  • 11 naruszeń prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego
  • 8 naruszeń prawa do tajemnicy informacji
  • 8 naruszeń prawa do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.

Rzecznik brał udział – na prawach przysługujących prokuratorowi – w 15 postępowaniach cywilnych zakończonych w 2021 r., z których 7 skończyło się zasądzeniem, 6 ugodami, 1 dobrowolnym uznaniem roszczenia, a tylko jedno oddaleniem  powództwa.

W 121 przypadkach Rzecznik uznał praktyki za naruszające zbiorowe prawa pacjentów tj. takie zorganizowane  działania lub systemowe zaniechania, które nie są skierowane do konkretnego pacjenta, ale stwarzają zagrożenie dla praw każdego pacjenta lub określonej grupy pacjentów korzystających lub chcących skorzystać ze świadczeń udzielanych w danym podmiocie.

W podsumowaniu sprawozdania podkreślono, że niezmiernie ważnym wyzwaniem jest zwiększanie świadomości i wiedzy o prawach pacjenta wszystkich uczestników systemu ochrony zdrowia. Co jest – jak wskazuje Rzecznik – bardzo istotne w kontekście tworzenia systemu, w którym pacjent może czuć się bezpieczny i traktowany podmiotowo.

 

Anna Karkut

———————————————————————
Anna Karkut – prawnik (Uniwersytet Gdański) i menedżer w ochronie zdrowia (Podyplomowe Studium Ekonomiki Zdrowia Uniwersytetu Warszawskiego, Podyplomowe Studia Zarządzania w Jednostkach Samorządu Terytorialnego Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku);  certyfikowany audytor systemu zarządzania jakością, doświadczony Administrator Bezpieczeństwa Informacji.  

Specjalizuje się w zakresie doradztwa i szkoleń w zakresie kontraktowania, realizacji i rozliczania świadczeń finansowanych ze środków publicznych, praw pacjenta, ochrony danych osobowych i zarządzania jakością w opiece zdrowotnej.  Świadczy usługi w zakresie zarządzania na rzecz dużych podmiotów leczniczych.

Współautorka podręcznika „Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia” (2021) oraz poradnika „Wykonywanie zawodów lekarza i pielęgniarki w Polsce przez medyków z Ukrainy. Poradnik dwujęzyczny” (2022)  

 

 

 

 


ISPOZ 2017. Wszystkie prawa zastrzeżone.