Lekarz wykonując swoje czynności zawodowe w przychodni, czy w szpitalu, czy w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej, niejednokrotnie ma kontakt z policjantami, którzy przeprowadzają swoje czynności służbowe.
Przypomnieć trzeba, że Policja wykonuje czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe m.in. w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw, czy poszukiwania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości – najczęściej na polecenie prokuratora lub sądu, czasem na polecenie organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego w zakresie, w jakim obowiązek ten został określony w odrębnych ustawach (14 ust. 1 i 2 ustawy z dn. 06.04.1990 r. o Policji).
Niestety zdarza się, że policjant w toku swoich czynności zachowuje się niewłaściwie wobec lekarza, np. „popędza” przy badaniu lekarskim osoby zatrzymanej, usiłuje zapoznawać się z dokumentacją medyczną, uczestniczyć w badaniu danej osoby wbrew woli lekarza, czy „wymusić” natychmiastowe wydanie zaświadczenia o brak przeciwwskazań medycznych do przebywania osoby zatrzymanej w pomieszczeniu przeznaczonym dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, w policyjnej izbie dziecka, czy areszcie śledczym.
Zdarzają się przypadki „żądania” natychmiastowego wystawienia karty zgonu bez oględzin lub po pobieżnych oględzinach oraz gdy lekarz ma uzasadnione podejrzenie, że przyczyną śmierci było przestępstwo lub samobójstwo, a także gdy lekarz nie ma takiego obowiązku (gdy obowiązek „obciąża innego lekarza).
jak sprawdzić czy przyszedł policjant
Mamy prawo zweryfikować czy osoba, która podejmuje czynności / interwencję w naszej placówce, czy gabinecie przedstawiając się jako funkcjonariusz Policji, jest nim faktycznie.
Wskazać trzeba, że policjanci na ubiorach umundurowania oraz na nakryciach głowy noszą dystynkcje i znaki identyfikacyjne (§ 24 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dn. 20.05.2009 r. w sprawie umundurowania policjantów).
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami (§ 28 ww. rozporządzenia w sprawie umundurowania policjantów) policjant powinien mieć widoczny na mundurze:
- znak identyfikacji indywidualnej (metalowa gwiazda) – na środku lewej górnej kieszeni ubioru służbowego; w górnej części musi być umieszczony napis „POLICJA”, natomiast w dolnej części powinien znajdować się numer identyfikacyjny policjanta wyrażony cyframi arabskimi.
- znak identyfikacji imiennej (metalowa prostokątna tabliczka) – powinien zawierać pierwszą literę imienia oraz nazwisko policjanta.
obowiązki policjanta
Funkcjonariusz umundurowany podejmując swoje czynności czy interwencję ma obowiązek podać nam swój stopień, imię i nazwisko oraz nazwę jednostki macierzystej.
Z kolei policjant „w cywilu” – nieumundurowany, powinien okazać nam legitymację służbową w taki sposób, abyśmy mogli swobodnie zanotować imię i nazwisko policjanta oraz nazwę organu, który wydał legitymację.
Policjant na żądanie ma obowiązek także podać przyczynę podjęcia wobec nas określonej czynności służbowej i podstawę prawną swojego działania (art. 61 i inne ww. ustawy o Policji; § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 08.11.2023 r. w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów).
skarga na zachowanie policjanta
Przepisy przewidują co do zasady obowiązek podporządkowania się poleceniom policjanta w toku prowadzonych przez niego czynności służbowych, jednak czynności policjanta nie mogą naruszać szeroko rozumianej autonomii lekarskiej, w zakresie zasad i trybu wystawiania różnych zaświadczeń, opinii, czy przeprowadzenia uprzednich badań.
Czynności policjanta nie mogą co do zasady naruszać różnorodnych przepisów zobowiązujących do poszanowania praw pacjenta, w szczególności prawa pacjenta do intymności podczas udzielania świadczeń zdrowotnych. Przypomnieć trzeba, że policjanci w toku wykonywania czynności służbowych mają obowiązek respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka (art. 14 ust. 3 ww. ustawy o Policji).
Policjant odpowiada dyscyplinarnie za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej, w tym np. za wykonanie czynności służbowej w sposób nieprawidłowy, czy przekroczenie uprawnień określonych w przepisach prawa (art. 132 ww. ustawy o Policji).
Lekarz powinien rozważyć złożenie skargi jeśli uważa, że czynności policjanta były wobec niego podjęte w sposób nieuzasadniony lub niewłaściwy, w szczególności, gdy policjant zachowuje się niestosownie, agresywnie, czy bezzasadnie próbuje przymusić lekarza do niewłaściwego wypełnienia ww. obowiązków.
Skarga taka będzie rozpoznawana w drodze służbowej, tzn. najpierw przez bezpośredniego przełożonego, tzn. komendanta miejskiego (rejonowego czy powiatowego). Przełożony policjanta wszczyna postępowanie dyscyplinarne, jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie popełnienia przez policjanta przewinienia dyscyplinarnego m.in. na wniosek osoby pokrzywdzonej. Przepisy nakazują także poinformować pokrzywdzonego o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i wyniku tego postępowania.
Wyjątkowo przełożony może odstąpić od wszczęcia postępowania – w przypadku czynu mniejszej wagi. Przełożony policjanta przeprowadza wówczas z takim policjantem rozmowę dyscyplinującą (dokumentowaną w formie notatki).
zawiadomienie Rzecznika Praw Lekarza
Niezależnie od powyższej możliwości złożenia skargi na policjanta, w każdym przypadku lekarz powinien zastanowić się, czy zawiadomić Rzecznika Praw Lekarza w swojej izbie lekarskiej, o niestosownym, czy niewłaściwym zachowaniu policjanta. Zadaniem Rzecznika jest pomoc lekarzom i lekarzom dentystom w różnych sprawach indywidualnych związanych z wykonywaniem zawodu, czy ochroną dóbr osobistych.
————————-
Karol Kolankiewicz, adwokat; specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym, prawem karnym i ochroną danych osobowych.
Nieprzerwanie od 2009r. prowadzi szkolenia z zakresu prawa medycznego m. in. dla Ośrodka Kształcenia NIL;
Ekspert Receptanaprawo.pl
Współautor publikacji m.in. „Jak bezpiecznie udostępniać dokumentację medyczną” (2024), „Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia” (2021), „Zgoda na leczenie i inne oświadczenia pacjenta. Wzory pism z omówieniem” (2023); Gdy pacjent wzywa do zapłaty – jak się bronić przed roszczeniami? (2024)
