Newsy

IMG_20191017_083355.jpg

Lekarz posiada uprawnienia do wystawienia rozlicznych dokumentów, które mają znaczenie prawne, np. wystawiając zwolnienie lekarskie potwierdza, że pracownik nie może się stawić w pracy i jego nieobecność jest usprawiedliwiona, a dalszym skutkiem tego stanu rzeczy jest wypłata świadczenia z tytułu choroby.

Poświadczając nieprawdę np. „na życzenie” pacjenta może narazić się na zarzut popełnienia przestępstwa z art. 271 k.k. Zgodnie z treścią tego przepisu osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Samo poświadczenie nieprawdy może polegać na potwierdzeniu okoliczności, które nie miały miejsca, na ich przeinaczeniu lub na ukryciu zaistniałych okoliczności.

Poświadczenie nieprawdy może dotyczyć m.in. dokonywanych przez lekarza wpisów w dokumentacji medycznej, np. gdy lekarz dokonuje wpisu, że kaszel ustał (chociaż pacjent nadal kaszle), jak również, gdy lekarz odnotowuje przeprowadzenie badania fizykalnego, (chociaż go wcale nie przeprowadził).

Przypomnieć w tym miejscu, należy, że wpis w dokumentacji w postaci papierowej nie może być z niej usunięty, a jeżeli został dokonany błędnie, skreśla się go i zamieszcza adnotację o przyczynie błędu oraz datę i oznaczenie osoby dokonującej adnotacji (§ 4 ust. 6 rozp. Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania). W przypadku dokumentacji w postaci elektronicznej należy nanieść prawidłową treść – system do prowadzenie dokumentacji medycznej powinien umożliwiać odnotowanie kto, kiedy i w jakim zakresie dokonał zmiany. Wysoce ryzykowane jest zatem zamazywanie omyłkowych treści już zamieszczonych na kartach dokumentacji, wyrwanie kartki z błędnym wpisem, czy dokonanie nowego wpisu w dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej bez możliwości ustalenia kto, kiedy i w jakim zakresie dokonał zmiany w kontekście omawianego przestępstwa.

Na zarzut poświadczenia nieprawdy lekarz może narazić się w szczeólności podczas wystawienia:

  • różnego rodzaju zaświadczeń o stanie zdrowia -> dla potrzeb uprawiania sportu, prowadzenia pojazdów, czy posiadania broni;
  • zwolnienia lekarskiego -> poświadczając chorobę – niemożność wykonywania pracy, podczas gdy w rzeczywistości pacjent jest zdrowy;
  • zaświadczenia o urodzeniu dziecka -> poświadczając urodzenie się dziecka żywego podczas gdy urodziło się martwe;
  • poświadczając wykonanie szczepienia przeciwko COVID-19
  • recepty na lek refundowany -> na prośbę pacjenta na inną osobę – uprawnioną do zniżki / do bezpłatnych leków;
  • karty zgonu -> poświadczając śmierć bez oględzin zwłok, czy wskazując inną datę zgonu niż w rzeczywistości;

Warto w tym miejscu dla lepszego zobrazowania przytoczyć kilka przykładów z orzecznictwa sądowego:

  • Poświadczenie przez lekarza w wystawionej recepcie nieprawdy co do osoby mającej korzystać z leku, który podlega refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczy okoliczności prawnej mającej znaczenie prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2013 r., IV KK 60/2013)
  • W sytuacji gdy ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty w art. 42 obligowała lekarza (oskarżonego o przyjmowanie korzyści majątkowych) do osobistego przebadania pacjenta przed wystawieniem zaświadczenia o jego stanie zdrowia (a nie zachodziły unormowane innymi przepisami wyjątki od tej regulacji), to wystawienie zaświadczenia lekarskiego, w treści którego poświadczono osobiste stawiennictwo pacjenta u lekarza, jest również poświadczeniem nieprawdy co do okoliczności mającej znaczenie prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 października 2011r., III KK 29/11)

Dokument, którym można poświadczyć nieprawdę w rozumieniu art. 271 § 1 k.k., musi stwierdzać (potwierdzać) stan istniejący, zaświadczać coś co już wystąpiło, istnieje itp. Nie będzie takim dokumentem „opinia lekarska”, która podejrzewa istnienie u innej osoby określonej choroby (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2009 r. II KK 164/2008);

Warto wiedzieć, że poświadczenie nieprawdy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, skutkuje surowszą odpowiedzialnością – w takiej sytuacji sprawca podlega bowiem karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Trzeba dodać, że lekarz zatrudniony w publicznej lub niepublicznej placówce służby zdrowia, który w zamian za otrzymanie korzyści majątkowej poświadcza nieprawdę co do okoliczności dotyczących stanu zdrowia osoby w zaświadczeniu N-9, stanowiącym załącznik do wniosku o wszczęcie postępowania administracyjnego przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych o wydanie orzeczenia o niezdolności do pracy, jest osobą pełniącą funkcję publiczną, która może odpowiadać nie tylko za poświadczenie nieprawdy, ale także za przestępstwo łapownictwa z art. 228 § 3 k.k. (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 grudnia 2009r., II AKa 373/2009).

 

Na koniec wskazać trzeba, że poświadczenie nieprawdy w zaświadczeniach lekarskich lub w innych dokumentach medycznych, nawet pod presją pacjenta, stanowi naruszenie art. 41 Kodeksu Etyki Lekarskiej. Wskazany norma wprost nakazuje, aby treść każdego dokumentu była formułowana zgodnie z wiedzą i sumieniem lekarza. Skutkiem takie czynu może być ponoszenie odpowiedzialności zawodowej za przewinienie zawodowe przed Okręgowym Sądem Lekarskim.

 

adwokat Karol Kolankiewicz

–——————————————————————–
Karol Kolankiewicz jest adwokatem – członkiem Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku (od 2008r.); specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym; autor licznych publikacji z zakresu prawa medycznego.
Współautor publikacji „Komentarz do Kodeksu Etyki Lekarskiej” (2021), podręcznika „Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia prawne” (2021) i poradnika „Wykonywanie zawodów lekarza i pielęgniarki w Polsce przez medyków z Ukrainy. Poradnik dwujęzyczny” (2022).


1.jpg

Ogłoszony plan likwidacji stażu podyplomowego lekarzy budzi liczne wątpliwości – > w aktualnym stanie prawnym nie ma możliwości udzielania świadczeń zdrowotnych przez studentów medycyny, gdyż:

  1. badanie pacjenta może przeprowadzić jedynie lekarz (art. 32 ust. 1 u.zaw.lek.) – aktualnie student może jedynie obserwować działania lekarza – do tego wyłącznie „w zakresie niezbędnym do celów dydaktycznych” -> do tego wyłącznie w klinikach i szpitalach akademii medycznych, medycznych jednostkach badawczo-rozwojowych i innych jednostkach uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych (art. 36 ust. 4 u.zaw.lek.);
  2. jedynie lekarz udzielić może informacji przed wyrażeniem przez pacjenta zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego (o stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu – art. 31 ust. 1 i nast. u.zaw.lek.)
  3. brak określenia jakie czynności mógłby wykonywać student medycyny: samodzielnie, jakie pod nadzorem lekarza, a jakie po uzgodnieniu, czy konsultacji z lekarzem -> tak jak zostało to określone w zakresie dot. lekarzy w trakcie stażu podyplomowego, np. lekarz stażysta jest uprawniony do przedmiotowego i podmiotowego badania pacjenta oraz udzielania, po konsultacji z opiekunem, porad lekarskich; wydawania, po konsultacji z opiekunem, zleceń lekarskich (art. 15 b u.zaw.lek.);
  4. student medycyny nie ma uprawnienia do dokonywania wpisów w historii choroby i innej dokumentacji medycznej -> lekarz stażysta ma takie uprawnienie we współpracy z opiekunem (art. 15 b ust. 3 pkt. 6 u.zaw.lek.);
  5. student medycyny nie ma uprawnienia do wystawienia recepty, czy skierowania -> lekarz stażysta ma takie uprawnienie we współpracy z opiekunem (art. 15 b ust. 3 pkt. 11 u.zaw.lek.);
  6. student medycyny nie ma uprawnienia nawet do udzielania informacji o stanie zdrowia pacjenta -> lekarz stażysta ma takie uprawnienia (art. 15 b ust. 3 pkt. 7 u.zaw.lek.);
  7. student medycyny nie ponosiłby odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad wykonywania zawodu lekarza czy norm etycznych przed organami samorządu lekarskiego, gdyż nie jest członkiem samorządu;
  8. nie wiadomo kto miałby ponosić odpowiedzialność cywilną za szkodę wyrządzoną pacjentowi przez studenta (może uczelnia medyczna, może szpital);
  9. nie wiadomo jak miałyby wyglądać relacje studenta medycyny z tzw. personelem średnim – lekarz stażysta na prawo samodzielnego zlecania czynności pielęgnacyjnych (art. 15 b ust. 3 pkt. 8 u.zaw.lek.) / pielęgniarka i położna wykonują zlecenia lekarskie zapisane w dokumentacji medycznej (15 ust. 1 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej z dnia 15 lipca 2011 r.)
  10. udzielanie świadczeń przez studenta medycyny naruszałby prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych udzielanych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych (art. 8 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 r.) – student udzielałby świadczeń bez rzeczywistej weryfikacji posiadanej wiedzy teoretycznej i praktycznych umiejętności.

Nie może budzić wątpliwości, że aktualnie wyłącznie staż podyplomowy lekarzy umożliwia niezbędne uzupełnienie wiedzy i umiejętności praktycznych uzyskanych przez studentów w trakcie studiów medycznych. Jest to także gwarancja realizacji prawa pacjenta do otrzymania świadczeń zdrowotnych odpowiedniej jakości.

adwokat Karol Kolankiewicz

———————————————————————
Karol Kolankiewicz jest adwokatem – członkiem Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku (od 2008r.); specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym; autor licznych publikacji z zakresu prawa medycznego, współautor „Komentarza do Kodeksu Etyki Lekarskiej” (2021) oraz podręcznika „Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia prawne” (2021)


kciuki.jpg

Z dniem 18 września 2021r. zmieniają się zasady sprawdzania prawidłowości e-recept w systemie P1. Od tego momentu każda e-recepta będzie weryfikowana pod kątem zgodność podanych w dokumencie danych, tj.: PESEL, imię, nazwisko, datę urodzenia, oraz z płeć z danymi widniejącymi w rejestrze PESEL.

Dotychczas w wypadku błędu w tych danych system wyświetlał jedynie komunikat o błędzie, ale recepta mogła zostać co do zasady zrealizowana przez pacjenta. Obecnie system wymagać będzie pełnej zgodności danych. W wypadku jakichkolwiek literówek lub innych błędów e-recepta nie zostanie w ogóle wystawiona.

Centrum e-Zdrowie podaje również wskazówki dotyczące najczęstszych błędów w e-receptach:
• Imię i nazwisko nie mogą zawierać błędów (literówek) – muszą być zapisane tak jak w rejestrze PESEL (na dowodzie osobistym);
• Imię i nazwisko na recepcie nie może być zamieniane miejscami;
• Jeżeli w imieniu lub nazwisku występują polskie znaki narodowe (ąęćśńłóżź) muszą być użyte – o ile tak samo zapisano je w rejestrze PESEL;
• Imię i nazwisko nie mogą zawierać dodatkowych znaków;
• Nie można zamiennie stosować pierwszego i drugiego imienia;
• Można podać dwa imiona we właściwej kolejności (najlepiej w odrębnych do tego przeznaczonych polach danych);
• Podanie jednego imienia jest wystarczające;
• Dopuszczalne jest użycie podstawowych odpowiedników obcych znaków narodowych (np. zamiast Ú zaakceptowane będzie również podanie U, zamiast Č można podać C, itd).

adw. Damian Konieczny

źródło: ezdrowie.gov.pl

 


Damian Konieczny – adwokat, od 2009r. świadczy pomoc prawną dla Okręgowej Izby Lekarskiej w Gdańsku; od 2011r. wykładowca z zakresu prawa medycznego, z zakresu ochrony danych i prawa farmaceutycznego; specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym, ochroną danych osobowych oraz prawem karnym; autor kilkudziesięciu publikacji z zakresu prawa medycznego i prawa ochrony zdrowia; od 2018r. pełni funkcję Inspektora Ochrony Danych w podmiocie leczniczym i w pomorskim samorządzie lekarskim; lider Instytutu – Specjaliści Prawa Ochrony Zdrowia


prescription-4545598_640.jpg

Zgodnie z nowelizacją rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 kwietnia 2020r. przedłużono stosowanie dotychczasowych druków recept papierowych o kolejny rok, tj. do 18 kwietnia 2021r. Najprostszym sposobem weryfikacji przez Państwa aktualności posiadanych druków recept jest sprawdzenie opisu pola na dane lekarza wystawiającego:

  1. „dane i podpis osoby uprawnionej” – druki aktualne, ważne bezterminowo;
  2. „dane i podpis lekarza” – druki dotychczasowe, ważne do 18 kwietnia 2021r.

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie recept (Dz.U. z 2020 r. poz. 690)

Damian Konieczny
adwokat
———————-
adwokat, od 2009r. świadczy pomoc prawną dla Okręgowej Izby Lekarskiej w Gdańsku; od 2011r. wykładowca z zakresu prawa medycznego, z zakresu ochrony danych i prawa farmaceutycznego; specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym, ochroną danych osobowych oraz prawem karnym; autor kilkudziesięciu publikacji z zakresu prawa medycznego i prawa ochrony zdrowia; od 2018r. pełni funkcję Inspektora Ochrony Danych w podmiocie leczniczym i w pomorskim samorządzie lekarskim; lider Instytutu – Specjaliści Prawa Ochrony Zdrowia


close-up-1853400_640.jpg

Ustawą z dnia 31 marca 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 ustawodawca postanowił wprowadzić wiele rozwiązań prawnych mających na celu przeciwdziałania skutkom panującej obecnie pandemii. Dopiero tak ekstremalna sytuacja uzmysłowiła ustawodawcy to, iż magister farmacji po otrzymaniu prawa wykonywania zawodu rzeczywiście posiada wystarczającą wiedzę z zakresu ordynowania produktów leczniczych.

recepta farmaceutyczna – także przy zagrożeniu zdrowia pacjenta

Zgodnie z obowiązującym od 1 kwietnia 2020 roku brzmieniem art. 96 ust. 4 Prawa farmaceutycznego znacząco rozszerzono uprawnienie farmaceutów w zakresie wystawienia recepty farmaceutycznej. Obecnie natomiast podstawą recepty farmaceutycznej jest zagrożenie zdrowia pacjenta, które nie musi mieć nagłego charakteru – dotychczas farmaceuta miał możliwość jej wystawienia jedynie w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia pacjenta. Taka zmiana ma na celu usprawnienie funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej w dobie epidemii, kiedy to dostęp do lekarza dla niektórych pacjentów jest ograniczony. Najprostszym bowiem przykładem zagrożenia zdrowia pacjenta jest odstawienie leków wymagających stałego podawania – jeśli zatem pacjent nie ma możliwości pozyskania recepty na stale przyjmowany lek, może on się zwrócić do farmaceuty o wystawienie recepty farmaceutycznej.

prawo do wystawienia recepty „pro auctore” i recepty „pro familiae”


question-2519654_640.png

W przypadku wystawienia e-recepty pacjent otrzymuje informację o wystawionej recepcie, w tym 4-cyfrowy numer wygenerowany w momencie zapisu recepty przez system informacji w ochronie zdrowia, umożliwiający dostęp do recepty (art. 96b ust. 1 pkt. 2 i ust. 2 ustawy – Prawo farmaceutyczne):

  1. na podany adres email (jeżeli został wskazany w systemie informacji w ochronie zdrowia);
  2. w postaci wiadomości tekstowej SMS na podany numer telefonu (jeżeli został wskazany w systemie informacji w ochronie zdrowia);
  3. w postaci wydruku > w przypadku braku wskazania w systemie informacji w ochronie zdrowia numeru telefonu lub adresu email lub na żądanie pacjenta;

Pacjent ma prawo otrzymać 4-cyfrowy kod dostępu do e-recepty także w innej uzgodnionej postaci:   

– w przypadku udzielania świadczenia zdrowotnego w miejscu wezwania

– w przypadku badania za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności i braku możliwości przekazania informacji w postaci wydruku

Ustawa nie zawiera przy tym wskazówki o jaką „inną uzgodnioną postać” chodzi, można zatem przyjąć, że będzie to także informacja przekazana w trakcie rozmowy telefonicznej. Nie istnieje żaden zakaz ustnego informowania pacjenta o 4-cyfrowym kodzie podczas rozmowy telefonicznej > od razu zaznaczyć należy, że taką informację może przekazać jedynie lekarz – osoba wystawiająca receptę (art. 96b ust. 3 ustawy – Prawo farmaceutyczne).

Przypomnieć należy także, że zabronione jest udzielanie jakichkolwiek danych dot. zdrowia osobom, których tożsamość nie jest znana takiej osobie uprawnionej lub tożsamość których nie została odpowiednio zweryfikowana. W swoi artykule Urząd Ochrony Danych Osobowych podpowiada, aby prawidłowe uwierzytelnienie osoby-pacjenta, z którym prowadzona jest rozmowa telefoniczna nastąpiło np. poprzez numer PESEL pacjenta, powód wizyty lekarskiej, datę i godzinę wizyty itd. (https://uodo.gov.pl/pl/138/1361).

 

Karol Kolankiewicz


adwokat, Prezes Zarządu ISPOZ, od 2008 roku nieprzerwanie świadczy pomoc prawną dla Okręgowej Izby Lekarskiej w Gdańsku; specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym i ochroną danych osobowych, jak również w sprawach karnych, odszkodowawczych oraz związanych z ochroną dóbr osobistych; prowadzi szkolenia z zakresu prawa medycznego, karnego oraz z zakresu ochrony danych medycznych;  


ISPOZ 2017. Wszystkie prawa zastrzeżone.