Newsy

flaga-ukraina-polska-fot-unian-970x542-1.jpg

Z dniem 30 września 2025 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, która ograniczyła prawa obywateli Ukrainy nie posiadających ubezpieczenia zdrowotnego do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej.

osoby dorosłe.

W wyniku zmian obywatele Ukrainy utracili prawo do bezpłatnego:

  • leczenia uzdrowiskowego i rehabilitacji uzdrowiskowej;
  • podania produktów leczniczych w ramach programów polityki zdrowotnej;
  • świadczeń w ramach programów zdrowotnych;
  • rehabilitacji leczniczej;
  • leczenia stomatologicznego;
  • programów lekowych;
  • ratunkowego dostępu do technologii lekowych;
  • świadczeń opieki zdrowotnej polegających na przeszczepianiu lub zastosowaniu u ludzi komórek, w tym komórek krwiotwórczych szpiku, krwi obwodowej oraz krwi pępowinowej, tkanek i narządów pochodzących od żywego dawcy lub ze zwłok,
  • zabiegów endoprotezoplastyki i usunięcia zaćmy;
  • leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych dostępnych w aptece na receptę, objętych refundacją;
  • zaopatrzenia w wyroby medyczne, na zlecenie osoby uprawnionej oraz ich naprawy.

W celu weryfikacji takich pacjentów w systemie e-WUŚ wprowadzono dodatkowy status „UKR-DOROSŁY”.

 

Zachowane zostało prawo takich pacjentów m.in. do:

  •  leczenia szpitalnego (z ograniczeniami wskazanymi powyżej,
  • opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień,
  • świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej,
  • podstawowej opieki zdrowotnej,
  • ambulatoryjnej opieki specjalistycznej,
  • opieki paliatywnej i hospicyjnej.

Osobom z takim statusem należy wystawiać recepty na leki i zlecenia na wyroby medyczne o charakterze pełnopłatnym.

Jednocześnie OIL w Gdańsku zwróciła się do NFZ o sprecyzowanie, czy wyłączenie możliwości refundacji dotyczy również leków, które przysługują także osobom nieubezpieczonym (np. osobom z zaburzeniami psychicznymi). Do momentu zajęcia w tym przedmiocie stanowiska przez NFZ nie zalecamy wystawiania żadnych recept refundowanych na rzecz osób ze statusem „UKR-DOROSŁY”.

dzieci

Zdecydowanie mniejsze ograniczenia dotknęły osoby, które nie ukończyły 18. roku życia. Nie mogą one bowiem korzystać jedynie z:

  • leczenia uzdrowiskowego i rehabilitacji uzdrowiskowej;
  • podania produktów leczniczych w ramach programów polityki zdrowotnej.

W celu weryfikacji takich pacjentów w systemie e-WUŚ wprowadzono dodatkowy status „UKR-DZIECKO”.

Osoby nieletnie zachowują takie samo prawo dostępu do świadczeń również po osiągnięciu 18. roku życia, jeżeli stanowi to kontynuację rozpoczętego wcześniej leczenia.

 

osoby ubezpieczone

Obywatele Ukrainy posiadający tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego (obowiązkowego lub dobrowolnego) będą nadal korzystać ze świadczeń – tak jak wszyscy inni ubezpieczeni.

Uprawnienia wynikające z ubezpieczenia nie są bowiem uzależnione od posiadanego obywatelstwa.

Nowe ograniczenia dotyczą zatem w zasadzie wyłącznie osób niepracujących lub nie zgłoszonych do ubezpieczenia jako członkowie rodziny osoby ubezpieczonej.

 

przepisy przejściowe

Nowych zasad dostępu do świadczeń nie stosuje się do świadczeń opieki zdrowotnej, których udzielanie obywatelom Ukrainy rozpoczęło się przed dniem 30 września 2025 r., aż do zakończenia ich udzielania.

 

adw. Damian Konieczny

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 12 września 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu weryfikacji prawa do świadczeń na rzecz rodziny dla cudzoziemców oraz o warunkach pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa

artykuł został pierwotnie opublikowany na stronie Izby Lekarskiej w Gdańsku  

 


pexels-onewayupfusion-2085831-1200x800.jpg

W dacie opracowania niniejszego artykułu (październik 2025) nadal nie ma polskich regulacji prawnych związanych ze stosowaniem sztucznej inteligencji podczas udzielania świadczeń opieki zdrowotnej.

W tym zakresie dla lekarzy istotne znaczenie ma art. 12 Kodeksu Etyki Lekarskiej, który obowiązuje od 1 stycznia 2025r.

Zgodnie z jego treścią lekarz może w postępowaniu diagnostycznym, leczniczym lub zapobiegawczym korzystać z algorytmów sztucznej inteligencji przy spełnieniu następujących warunków:

1) poinformowania pacjenta, że przy stawianiu diagnozy lub w procesie terapeutycznym będzie wykorzystana sztuczna inteligencja;
2) uzyskania świadomej zgody pacjenta na zastosowanie sztucznej inteligencji w procesie diagnostycznym lub terapeutycznym;
3) zastosowania algorytmów sztucznej inteligencji, które są dopuszczone do użytku medycznego i posiadają odpowiednie certyfikaty;
4) ostateczną decyzję diagnostyczną i terapeutyczną zawsze podejmuje lekarz.

istotne wątpliwości

Powyższa regulacja zmusza do zgłoszenia fundamentalnych wątpliwości i zadania sobie pytań:

– jaki powinien być zakres informacji przed uzyskaniem świadomej zgody pacjenta na zastosowanie sztucznej inteligencji ?

co w sytuacji, gdy pacjent nie wyrazi zgody na zastosowanie sztucznej inteligencji ?

– jak powinien zachować się lekarz, gdy pacjent cofnie ww. zgodę na stosowanie sztucznej inteligencji w trakcie leczenia?

– kto będzie dopuszczał „do użytku medycznego” algorytmy sztucznej inteligencji i nadawał odpowiednie certyfikaty?

czy ktoś kontroluje i weryfikuje prawidłowość działania algorytmów sztucznej inteligencji w medycynie?

– czy stosowanie przez lekarza algorytmów sztucznej inteligencji jest obecnie zabronione w trakcie diagnostyki / leczenia – z uwagi na brak definicji prawnej „algorytmów sztucznej inteligencji” oraz instytucji, która dopuszcza „do użytku medycznego” ?


pexels-ishu-784043-7364871-1200x800.jpg

Nowy wzór skierowania

Nowelizacja rozporządzenia przewiduje wprowadzenie nowego wzoru skierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową. W porównaniu z dotychczasowym, obligatoryjne będzie podanie przez lekarza kierującego trybu, w jakim mają być realizowane świadczenia opieki zdrowotnej z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego – stacjonarnie czy ambulatoryjnie. Brak takiej informacji może skutkować odrzucenie skierowania w NFZ.

Dodatkowo, w celu uniknięcia dotychczasowych problemów z uzasadnianiem skierowań na leczenie uzdrowiskowe we wzorze wprowadzono możliwość zaznaczenia uzasadnienia z katalogu, np.:

  • uzupełnienie leczenia ambulatoryjnego,
  • kontynuacja leczenia szpitalnego / rekonwalescencja poszpitalna,
  • kontynuacja rehabilitacji szpitalnej,
  • poprawa sprawności ruchowej,
  • poprawa wydolności krążeniowej / zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego,
  • poprawa wydolności oddechowej.

Jeżeli w danych okolicznościach przykładowe uzasadnienia będą niewystarczające nadal pozostawiono pole otwarte na wpisanie ewentualnych innych okoliczności.

Kto może akceptować skierowanie w NFZ?

Nowelizacja rozszerzyła również znacząco katalog specjalizacji lekarzy, którzy dokonują akceptacji skierowania na leczenie uzdrowiskowe w ramach NFZ. Oprócz dotychczasowych lekarzy specjalistów w dziedzinie balneologii i medycyny fizykalnej lub rehabilitacji medycznej dodano dużą grupę lekarzy o innych specjalnościach:

  • choroby wewnętrzne,
  • medycyna rodzinna,
  • reumatologia,
  • ortopedia,
    pod warunkiem, że ukończyli kurs z zakresu podstaw balneologii.

Od kiedy?

Zmiany wejdą w życie z dniem 1 lipca 2025 r., ale skierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową wystawione przed tą datą zachowują swoją ważność i są potwierdzane w NFZ na dotychczasowych zasadach. Nie ma potrzeby ich ponownego wystawiania na nowych wzorach albo uzupełniania już wystawionych.

adw. Damian Konieczny

Podstawa prawna
-Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 10 czerwca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową (Dz.U. z 2025 r. poz. 772)

artykuł został pierwotnie opublikowany na stronie Izby Lekarskiej w Gdańsku  

 


Kolankiewicz-K.-_7545-1200x800-1.jpg

Coraz częściej w placówkach medycznych można zaobserwować asystentów medycznych. Pojawiają się w związku z tym pytania o uprawnienia takiego asystenta.

W świetle przepisów asystent medyczny nie jest odrębnym zawodem – on jedynie wykonuje pewną rolę w placówce. Placówki medyczne, które korzystają z pomocy asystentów medycznych, mają pewną swobodę organizowania pracy asystenta zgodnie ze swoimi potrzebami – granicą jest w zasadzie jedynie i aż konieczność posiadania określonych uprawnień, aby udzielać określonych świadczeń czy w nich uczestniczyć.

kto może być asystentem medycznym

Asystentem medycznym może być:
1. osoba wykonująca zawód medyczny, np. pielęgniarka, położna, ratownik medyczny, czy fizjoterapeuta – wtedy taki asystent może wykonywać czynności do których ma uprawnienie w ramach danego zawodu np. może wykonywać czynności „przypisane” pielęgniarce, gdy wykonuje zawód pielęgniarki (gdy ma prawo wykonywania zawodu pielęgniarki )
2. inna osoba – która nie wykonuje żadnego z zawodów medycznych – taki asystent może wykonywać jedynie czynności pomocnicze przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

w czym pomoże asystent medyczny

Nieliczne przepisy wskazują i opisują uprawnienia asystenta do dokonywania czynności pomocniczych przy udzielaniu i dokumentowaniu świadczeń,.
Wyłącznie osoba wpisana do Rejestru Asystentów Medycznych w imieniu lekarza, który go do tego upoważnił, ma uprawnienia do:

  1. wystawiania recept (e-recepta)
  2. wystawiania zleceń na zaopatrzenie i zleceń naprawy wyrobów medycznych (e-zlecenie),
  3. wystawiania skierowań określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 59aa ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (e-skierowanie),
  4. dokonywania wpisów w Karcie Szczepień, o której mowa w art. 21a ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,
  5. wystawiania zaświadczeń lekarskich, w imieniu lekarza i na podstawie danych dotyczących orzeczonej czasowej niezdolności do pracy zawartych w sporządzonej przez niego dokumentacji medycznej (e-ZLA)

Powyższe upoważnienie może być udzielone przez lekarza na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Możliwe jest udzielenie kolejnych upoważnień na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy wobec tej samej osoby. Możliwe jest także cofnięcie upoważnienia przez lekarza w każdym czasie.

inne czynności pomocnicze

Asystent medyczny może uczestniczyć przy udzielaniu świadczeń wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia, np. gdy pomaga przytrzymać pacjenta podczas badania czy obsługuje aparaturę.
Pośród innych czynności pomocniczych wymienia się:

  • pomoc w kontakcie z pacjentem – przypomnienie o wizycie, zawiadomienie o odwołaniu lub zmianie terminu wizyty, czy może przekazywać informacje przypominające o konieczności zabrania wyników badań na wizytę, czy o konieczności pozostawania na czczo w dniu badania, itp.
  • weryfikację tożsamości i uprawnień pacjenta – prośba o okazanie dowodu osobistego + legitymacji inwalidy wojennego i przekazuje lekarzowi potwierdzenie;
  • sporządzanie sprawozdań wynikających ze statystyki publicznej, przekazywanych do NFZ
  • obsługa i rejestracja pacjentów
  • faktyczne wydawanie dokumentacji medycznej na żądanie pacjenta, archiwizacja dokumentacji medycznej, włączanie i wprowadzanie wyników badań diagnostycznych udostępnionych przez pacjentów do indywidualnej dokumentacji medycznej
  • przyjmowanie i weryfikacja deklaracji wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej POZ;
  • przyjmowanie innych oświadczeń od pacjentów.
  • dokonywanie technicznych zapisów w dokumentacji podczas badania lekarskiego w gabinecie – na wyraźne polecenie lekarza – to co lekarz mówi i to co opowiada pacjent.

 

adw. Karol Kolankiewicz

artykuł został pierwotnie opublikowany na Receptanaprawo.pl  

 

————————-
Karol Kolankiewicz, adwokat; specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym, prawem karnym i ochroną danych osobowych. Od 2009r. prowadzi szkolenia z zakresu prawa medycznego m. in. dla Ośrodka Kształcenia NIL;

Ekspert – autor ponad 20 praktycznych kursów e-learningow’ych dla Receptanaprawo.pl, w tym:

Jakie informacje dla pacjenta ma obowiązek zamieścić placówka medyczna„, „Rejestracja medyczna – jakość usług i bezpieczeństwo pacjenta„, „Lekarz wobec agresji – ochrona w prawie karnym”, „5 najczęstszych błędów personelu w toku realizacji kontraktu z NFZ„, „Teleporada – jak unikać błędów przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych?”,  „Kiedy lekarz może odstąpić od leczenia?”, czy „Rejestracja medyczna – podstawowe obowiązki i zadania

Współautor praktycznych publikacji m.in.:

„Jak bezpiecznie udostępniać dokumentację medyczną” (2024), „Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia” (2021), „Zgoda na leczenie i inne oświadczenia pacjenta. Wzory pism z omówieniem” (2023); Gdy pacjent wzywa do zapłaty – jak się bronić przed roszczeniami? (2024)


stop-2717058_640.png

Wniosek rodzica domagającego się wydania mu oryginalnej Karty Szczepień dziecka jest pozbawiony podstaw prawnych.

Trzeba zauważyć, że oryginał Karty Szczepień / karty uodpornienia muszą być szczególnie chronione przez placówkę z uwagi na obowiązki placówki w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi zamieszczone w ustawie z 05.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w szczególności wskazać trzeba na to, że:
1. ww. dokumenty stanowią element dokumentacji medycznej i stanowią własność placówki medycznej, która ma obowiązek jej przechowywania;
2. osoby przeprowadzające szczepienia ochronne m.in. przechowują karty uodpornienia w kartotece w placówce wykonującej szczepienia (art. 17 ust. 8 pkt. 1 ustawy z 05.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi)
3. przechowywane karty uodpornienia muszą umożliwiać wyszukiwanie osób podlegających obowiązkowym szczepieniom ochronnym;
4. w przypadku konieczności przekazania karty uodpornienia przekazuje się ją za pokwitowaniem osobie przeprowadzającej obowiązkowe szczepienie ochronne (§ 14 rozporządzenia Min. Zdrowia z 27.09.2023 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych)

Karta Szczepień czy karta uodpornienia może być udostępniona:
1. w oryginale – innej placówce POZ, którą wybierze rodzic – za pokwitowaniem + po potwierdzeniu, że dana osoba złożyła w tej innej placówce deklarację wyboru lekarza POZ;
2. do wglądu / w formie wyciągu, odpisu, czy kopii – pacjentowi, czy przedst. ustawowemu.

 

adw. Karol Kolankiewicz

artykuł został pierwotnie opublikowany na Receptanaprawo.pl  

 

————————-
Karol Kolankiewicz, adwokat; specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym, prawem karnym i ochroną danych osobowych. Od 2009r. prowadzi szkolenia z zakresu prawa medycznego m. in. dla Ośrodka Kształcenia NIL;

Ekspert – autor ponad 20 praktycznych kursów e-learningow’ych dla Receptanaprawo.pl, w tym:

Lekarz wobec agresji – ochrona w prawie karnym”, „5 najczęstszych błędów personelu w toku realizacji kontraktu z NFZ„, „Teleporada – jak unikać błędów przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych?”,  „Kiedy lekarz może odstąpić od leczenia?”, czy „Rejestracja medyczna – podstawowe obowiązki i zadania

Współautor publikacji m.in.:

„Jak bezpiecznie udostępniać dokumentację medyczną” (2024), „Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia” (2021), „Zgoda na leczenie i inne oświadczenia pacjenta. Wzory pism z omówieniem” (2023); Gdy pacjent wzywa do zapłaty – jak się bronić przed roszczeniami? (2024)


doctors_square-1200x1200.jpg

Uchwalona przez Sejm w grudniu i podpisana w styczniu przez Prezydenta nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych znosi z dniem 14 lutego 2025 r. dotychczasowe ograniczenia w wystawianiu recept na leki z oznaczeniem „S”, czyli leki bezpłatne dla seniorów od 65. roku życia i dzieci do 18. roku życia. Dotychczas recepty takie mogli bowiem wystawiać jedynie lekarze pracujący w podstawowej opiece zdrowotnej oraz lekarze pracujący w szpitalach i ambulatoryjnej opiece specjalistycznej w ramach NFZ.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 43a ustawy, receptę wystawiać będzie mógł każdy lekarz i lekarz dentysta uprawniony do wystawiania recept refundowanych.

Oznacza to, że recepty takie będą mogli obecnie wystawiać m.in.:

– lekarze udzielający świadczeń komercyjnych;

– lekarze udzielający świadczeń w ramach dowolnych umów z NFZ, w tym opiece hospicyjnej, psychiatrycznej, rehabilitacji;

– lekarze aktywni zawodowo wystawiający receptę pro auctore lub pro familae;

– lekarze dentyści (w zakresie schorzeń wchodzących w zakres ich prawa wykonywania zawodu).

Nowelizacja wejdzie w życie w dniu 14 lutego 2025 r.

Podstawa prawna
– ustawa z dnia 5 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw

adw. Damian Konieczny


ISPOZ 2017. Wszystkie prawa zastrzeżone.