Placówki medyczne, które korzystają z pomocy asystentów medycznych, mają pewną swobodę organizowania pracy asystenta zgodnie ze swoimi potrzebami. Granica jest w zasadzie jedynie i aż w konieczności posiadania określonych uprawnień, aby udzielać określonych świadczeń, czy w nich uczestniczyć.
Czego nie może wykonywać asystent medyczny
Asystent medyczny z pewnością nie może wykonywać czynności „zastrzeżonych” dla lekarza, pielęgniarki, czy fizjoterapeuty – jeżeli nie wykonuje jednocześnie ww. zawodu.
Przykładowo asystent medyczny, który nie wykonuje zawodu lekarza:
1. co do zasady nie może wydawać orzeczeń o stanie zdrowia (z wyjątkiem upoważnienia asystenta do wystawienia e-ZLA na podstawie upoważnienia lekarza, gdy został ujęty w Rejestrze Asystentów Medycznych).
W świetle przepisów ogólnych dot. wykonywania zawodu lekarza oraz np. z zakresu medycyny pracy, badania wymagające wiedzy i kompetencji lekarza przeprowadzać powinien lekarz i to lekarz powinien także wydać odpowiednie orzeczenie, m.in:
„Lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu lub zbadaniu jej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, a także po analizie dostępnej dokumentacji medycznej tej osoby” (art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 05 grudnia 1996r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty)
„Lekarz przeprowadza badanie lekarskie na podstawie skierowania wydanego przez placówkę dydaktyczną” (§ 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych)
„Lekarz wydaje orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu ….” (art. 229 § 6(3) ustawy – Kodeks pracy)
Asystent może jednak wykonać za lekarza tzw. pomiary antropometryczne (np. temperatura, ciśnienie, wzrost, waga) i podać wyniki lekarzowi – wykonanie ww. pomiarów stanowić wówczas będzie jedynie czynność pomocniczą w czasie „pełnego” badania lekarskiego.
Powyższe nie wyklucza możliwości wsparcia lekarza przy przygotowaniu projektu takiego czy innego orzeczenia, które następnie opatruje swoim podpisem lekarz.
2. nie może np. podpisać karty informacyjnej z leczenia szpitalnego, czy wyników badań w imieniu lekarza – bo jest wyłącznie uprawnienie lekarza;
3. nie jest upoważniony do wystawienia (powtórzenia) recepty, bez uprzedniej decyzji lekarza o dokonaniu takiego powtórzenia
Asystent medyczny, który nie wykonuje zawodu pielęgniarki:
1. nie może modyfikować zaleconej dawki leku i innych preparatów – jest to jedno z uprawnień zastrzeżonych dla pielęgniarki
2. nie powinien wykonywać standardowego, spoczynkowego badania elektrokardiograficznego – jest to jedno z uprawnień zastrzeżonych dla pielęgniarki;
3. nie powinien wykonywać innych czynności, które mogą być w świetle przepisów udzielane samodzielnie przez pielęgniarkę lub położną bez zlecenia lekarskiego (zawartych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 28 lutego 2017 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego).
Asystent medyczny nie może i nie powinien wykonywać badań, które wymagają określonej, wiedzy, umiejętności i przygotowania teoretycznego w danym zawodzie medycznym, przykładowo:
1. nie powinien wykonywać samodzielnie audiometrii – może jednak udzielić lekarzowi wsparcia, np. przeprowadzić z pacjentem rozmowę na temat stanu uszu pacjenta, przebytych chorób i sytuacji, mogących mieć związek ze słuchem i słyszeniem w codziennych sytuacjach – następnie powinien tak zebrane informacje przekazać lekarzowi.
To lekarz samodzielnie powinien sprawdzić możliwość przeprowadzenia badania, np. przy pomocy otoskopu sprawdzić, czy przewód słuchowy jest drożny, czy nie ma fizycznych przeciwwskazań do wykonania ww. badania, m.in. stan błony bębenkowej (czy np. nie wystąpiło jej uszkodzenie).
2. nie powinien wykonywać także spirometrii – to lekarz powinien najpierw wykluczyć przeciwwskazania do wykonania spirometrii, a po badaniu ocenić, czy zostało właściwie przeprowadzone i jest.
To lekarz powinien wykluczyć przeciwwskazania do wykonania spirometrii, zarówno te bezwzględne (np. tętniaki aorty grożące pęknięciem, zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe), jak i względne (np. choroby mogące mieć wpływ na wiarygodność uzyskanych wyników, np. zespół otępienny, zaburzenia funkcji poznawczych, ból w klatce piersiowej lub jamie brzusznej, zawroty głowy, nudności i wymioty). Wskazuje się, że poprawne wykonanie spirometrii wcale nie jest takie proste – to lekarz powinien później dokonać oceny, czy badanie było prawidłowo przeprowadzone i czy badany włożył w nie dostatecznie dużo wysiłku.
adw. Karol Kolankiewicz
artykuł został pierwotnie opublikowany na Receptanaprawo.pl
————————-
Karol Kolankiewicz, adwokat; specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym, prawem karnym i ochroną danych osobowych. Od 2009r. prowadzi szkolenia z zakresu prawa medycznego m. in. dla Ośrodka Kształcenia NIL;
Ekspert – autor ponad 20 praktycznych kursów e-learningow’ych dla Receptanaprawo.pl, w tym:
„Jakie informacje dla pacjenta ma obowiązek zamieścić placówka medyczna„, „Rejestracja medyczna – jakość usług i bezpieczeństwo pacjenta„, „Lekarz wobec agresji – ochrona w prawie karnym”, „5 najczęstszych błędów personelu w toku realizacji kontraktu z NFZ„, „Teleporada – jak unikać błędów przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych?”, „Kiedy lekarz może odstąpić od leczenia?”, czy „Rejestracja medyczna – podstawowe obowiązki i zadania”
Współautor praktycznych publikacji m.in.:
„Jak bezpiecznie udostępniać dokumentację medyczną” (2024), „Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia” (2021), „Zgoda na leczenie i inne oświadczenia pacjenta. Wzory pism z omówieniem” (2023); Gdy pacjent wzywa do zapłaty – jak się bronić przed roszczeniami? (2024)
