Newsy

pexels-klaus-nielsen-6303762-1200x1596.jpg

Z dniem 1 lipca 2024 r. weszły w życie pierwsze obowiązki przewidziane w zeszłorocznej ustawie o jakości w opiece zdrowotnej. Dotyczy to konieczności opracowania i wdrożenia przez świadczeniodawców NFZ systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem pacjenta.

Kto ma obowiązek wprowadzenia systemu?

Zgodnie z art. 18 ustawy obowiązek wprowadzenia systemu dotyczy wszystkich podmiotów wykonujących działalność leczniczą w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zawartej z NFZ. Dotyczy to zatem wszystkich świadczeniodawców (podmiotów leczniczych i praktyk zawodowych) niezależnie od zakresu udzielanych świadczeń, ilości przyjmowanych pacjentów oraz statusu.

Zakres wewnętrznego systemu.

Ustawodawca wskazał, że wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem pacjenta składa się z zasad, procedur, metod oraz opisów stanowisk pracy. Celem działania owego systemu ma być zapobieganie występowania zdarzeń niepożądanych.

Zdarzenie niepożądane.

Na gruncie ustawy zdefiniowano zdarzenie niepożądane jako zaistniałe w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczeń, powodujące lub mogące spowodować negatywny skutek dla zdrowia lub życia pacjenta, przy czym nie stanowi zdarzenia niepożądanego zdarzenie, którego skutek jest przewidywanym skutkiem prawidłowo udzielonego świadczenia. Typowe powikłania nie mogą być zatem kwalifikowane jako zdarzenia niepożądane.

Obowiązki świadczeniodawców.

W ramach wewnętrznego systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem pacjenta świadczeniodawca powinien:

  • wdrożyć rozwiązania służące identyfikacji ryzyka wystąpienia zdarzeń niepożądanych i zarządzaniu tym ryzykiem w ramach udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej (np. poprzez wprowadzenie punktowej oceny wystąpienia ryzyka klinicznego, technicznego, organizacyjnego i prawnego),
  • identyfikuje obszary priorytetowe dla poprawy jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej (np. poprzez wskazanie kierunków działań służących do poprawy jakości),
  • określa kryteria i metody potrzebne do zapewnienia skutecznego nadzoru nad jakością i bezpieczeństwem udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej (np. poprzez statystyczne określanie odsetka zdarzeń niepożądanych, reoperacji, powtarzanych badań), okresowo monitoruje i ocenia jakość i bezpieczeństwo udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej (np. poprzez wprowadzenie okresowej oceny dotychczasowych osiągnięć w zakresie jakości),
  • monitorować zdarzenia niepożądane (np. poprzez formularze dla personelu, które służą zgłaszaniu zdarzeń niepożądanych),
  • zapewnić dostęp do szkoleń służących uzyskaniu i podnoszeniu kompetencji personelu w zakresie jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń (np. poprzez wprowadzenie okresowych szkoleń personelu udzielającego świadczeń),
  • prowadzić badania opinii i doświadczeń pacjentów na podstawie dobrowolnych ankiet.

Ankiety.

Wzór ankiety dla pacjentów zostanie opublikowany w Biuletynie Informacji Publicznej Ministra Zdrowia. Dotychczas nie został on jednak ostatecznie opracowany. Podmiot wykonujący działalność ambulatoryjną powinien zapewnić pacjentowi możliwość wypełnienia ankiety w wybranej przez siebie formie i w sposób zapewniający swobodę wyrażenia opinii oraz anonimowość.

Opisy stanowisk pracy.

Oprócz wskazanych rozwiązań systemowych konieczne jest również określenie opisów stanowisk pracy personelu udzielającego świadczeń zdrowotnych. Może być to realizowane poprzez tzw. karty stanowiskowe określające zakres praw, obowiązków, odpowiedzialności oraz ewentualne ryzyka związane z wykonywaniem czynności przez członka personelu medycznego.

Kontrola NFZ.

W razie stwierdzenia podczas kontroli prawidłowości udzielania świadczeń przez Narodowy Fundusz Zdrowia, braku wprowadzenia wewnętrznego systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem pacjenta, na świadczeniodawcę może zostać nałożona kara umowna w wysokości do 2% kwoty zobowiązania wynikającej z umowy z tytułu udzielania świadczeń w warunkach nieodpowiadających wymogom określonym w obowiązujących przepisach.

Podstawa prawna.

– ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta (Dz.U. z 2023 r., poz. 1692)

adw. Damian Konieczny


judge-158269_640.png

Każda przychodnia, szpital i praktyka lekarska ma prawny obowiązek do 15 sierpnia 2024r. wprowadzić standardy ochrony małoletnich w swojej działalności.

Taki wymóg wynika z art. 7 pkt 6 ustawy z 28.07.2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw. Zmiana wprowadziła m.in.:

  • nowy Rozdział 4b „Standardy ochrony małoletnich” w ustawie z 13.05.2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich;
  • nowe obowiązki pracodawców (zajmujących się m.in. leczeniem, czy świadczeniem porad psychologicznych) przed zatrudnieniem pracowników, np. uzyskanie informacji o kandydacie z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, czy odebranie od kandydata stosownych dokumentów lub oświadczeń dot. bycia niekaranym za przestępstwa wolności seksualnej i obyczajności, czy przeciwko życiu i zdrowiu.

W celu udowodnienia, że został zrealizowany ww. obowiązek należy opracować i udostępnić małoletnim pacjentom, ich rodzicom i innym opiekunom prawnym ww. standardy ochrony małoletnich.

grozi kara grzywny / kara aresztu

Podmiotem uprawnionym do kontroli wykonywania ww. obowiązków jest wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta oraz marszałek województwa, ale także Prezes NFZ. W razie stwierdzenia niedopełnienia ww. obowiązków przez przychodni, szpitala lub praktykę lekarską, NFZ powinien niezwłocznie powiadomić o tym Policję lub prokuratora (art. 22z ww. ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich)

Kto nie wypełni ww. obowiązku wprowadzenia standardów ochrony małoletnich musi liczyć się m.in. z karą grzywny do 250 zł. W razie ponownego stwierdzenia niewykonania ww. obowiązku wprowadzenia standardów, kara jest 4-krotnie surowsza – trzeba liczyć się z karą grzywny nie niższą niż 1000 zł (art. 23b ww. ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich)

Z kolei przychodnia, szpital lub praktyka lekarska, jeżeli nie dopełni drugiego z ww. obowiązków tzn. gdy dopuści do pracy osobę bez uzyskania ww. koniecznych informacji, musi liczyć się z karą aresztu, karą ograniczenia wolności albo grzywną nie niższą niż 1000 zł (art. 23a ust. 203 ww. ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich)

co powinien zawierać standard ochrony małoletnich

Powyższy dokument „standard ochrony małoletnich” powinien określać szczególne środki ochrony przeciwdziałające zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i szczególne środki ochrony małoletnich. Przepisy nakazują, aby przy jego opracowywaniu wziąć pod uwagę charakter i rodzaj działalności prowadzonej przez daną placówkę.

Przepisy narzucają, że ww. standard powinien określać w szczególności:

  1. zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem danej placówki medycznej, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
  2. zasady i procedurę podejmowania przez daną placówkę medyczną interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
  3. procedury i osoby odpowiedzialne w danej placówce za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego i sądu opiekuńczego;
  4. zasady przeglądu i aktualizacji takiego standardu;
  5. zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej w danej placówki medycznej za przygotowanie personelu do stosowania standardów, zasady przygotowania personelu do ich stosowania oraz
  6. sposób dokumentowania tej czynności;
  7. zasady i sposób udostępniania przez daną placówkę medyczną rodzicom, opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;
  8. osoby odpowiedzialne w danym podmiocie za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
  9. sposób dokumentowania i zasady przechowywania przez dana placówkę ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.
  10. wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;
  11. zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;
  12. procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie;
  13. zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.

 

Tekst pierwotnie został opublikowany dla Receptanaprawo.pl. 

Karol Kolankiewicz

————————-
Karol Kolankiewicz, adwokat; specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym, prawem karnym i ochroną danych osobowych; ekspert Receptanaprawo.pl i ISPOZ.pl
Nieprzerwanie do 2009r. prowadzi szkolenia z zakresu prawa medycznego m. in. dla Ośrodka Kształcenia NIL;

Współautor publikacji m.in. „Jak bezpiecznie udostępniać dokumentację medyczną” (2024), „Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia” (2021), „Zgoda na leczenie i inne oświadczenia pacjenta. Wzory pism z omówieniem” (2023)


Kolankiewicz-zdjęcie-1-1200x800.jpg

Dokumentacja medyczna stanowi – obok opinii biegłych – kluczowy środek dowodowy w każdym postepowaniu sądowym czy kontrolnym – gdy pozwala na rekonstrukcję przebiegu procesu diagnostycznego i leczniczego.

Jedną z pierwszych rzeczy jakich domaga się w toku kontroli NFZ, Rzecznik Praw Pacjenta, czy ZUS jest odpis dokumentacji medycznej. Tylko i wyłącznie rzetelnie prowadzona dokumentacja medyczna stanowi kluczowy element obrony w sprawach cywilnych o odszkodowanie, w sprawach karnych o przestępstwa uszkodzenia ciała, czy z zakresu odpowiedzialności zawodowej.

Powszechnie przyjmuje się, że skoro to lekarz ma prawny obowiązek rzetelnego prowadzenia dokumentacji medycznej, to nieprawidłowości w zakresie dokumentacji medycznej, są okolicznością obciążającą lekarza i w konsekwencji przychodnię, w której udziela świadczeń opieki zdrowotnej. Niedające się usunąć braki w dokumentacji lekarskiej, np. brak adnotacji o odbytej wizycie, brak informacji o zleceniach, brak informacji o wystawieniu skierowania do specjalisty czy na badania, nie mogą być wykorzystywane na niekorzyść pacjenta, który złożył pozew o zapłatę odszkodowania przeciwko lekarzowi, czy placówce medycznej.

Braki w dokumentacji, w tym m.in. wadliwe opisy świadczeń, brak wpisu dot. rozpoznania, brak odnotowania danych z wywiadu czy wyników przeprowadzonych badań diagnostycznych, źle zakodowane świadczenia mogą skończyć się negatywnymi konsekwencjami finansowymi – NFZ może domagać zwrotu środków za nieprawidłowo udokumentowane lub zakodowane świadczenia medyczne.

Sądy, prokuratorzy i kontrolerzy NFZ, ZUS i Rzecznika Praw Pacjenta przyjmują, że skoro w dokumentacji medycznej nie odnotowano wykonania pewnych zabiegów i gdy nie ma innych przekonywających dowodów na ich wykonanie (np. zeznań świadków), to należy przyjąć, iż ich nie wykonano.

Wyjaśnienia składane w toku postępowania przed sądem, czy w toku kontroli bez odzwierciedlenia w dokumentacji medycznej mają ograniczoną wiarygodność.

 

adw. Karol Kolankiewicz

artykuł został pierwotnie opublikowany na portalu receptanaprawo.pl   

—————-

Karol Kolankiewicz – specjalizuje się w sprawach związanych z prawem medycznym, prawem karnym i ochroną danych osobowych; ekspert Receptanaprawo.pl.
Nieprzerwanie do 2009r. prowadzi szkolenia z zakresu prawa medycznego, karnego oraz z zakresu ochrony danych medycznych, wykładowca Ośrodka Kształcenia NIL;

Współautor publikacji książkowych, m.in. „Poradnik prawa medycznego – Gdy pacjent wzywa do zapłaty – jak się bronić przed roszczeniami?” (2024), „Prawo medyczne dla lekarzy. Wybrane zagadnienia” (2021), „Zgoda na leczenie i inne oświadczenia pacjenta. Wzory pism z omówieniem” (2023)

 

 


pexels-tima-miroshnichenko-6266302-1200x800.jpg

Realizacja kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia nieodłącznie wiąże się z możliwością kontroli przez NFZ, nierzadko nawet po kilku latach od zakończenia udzielania świadczeń.
NFZ w ramach swoich uprawnień może badać m.in. zasadności wyboru leków, czy przestrzeganie zasad wystawiania recept na leki refundowane.

NFZ sprawdza m.in. czy zostały zamieszczone odpowiednie wpisy w dokumentacji medycznej odzwierciadlające m.in. zasadność wypisania leku, zgodność postępowania lekarza z aktualną wiedzą medyczną i zasadami refundacji. Kontrole te wywołują określone dokuczliwe skutki finansowe – konieczność zapłaty znacznych kwot na rzecz NFZ lub potrącenie z bieżącego wynagrodzenia.

W całym 2023r. Terenowe Wydziały Kontroli NFZ przeprowadziły łącznie prawie 2 700 kontroli i czynności sprawdzających, w tym tych dot. realizacji umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej i ordynacji leków refundowanych (vide: kwartalne sprawozdania NFZ).

Skutki finansowe dla podmiotów kontrolowanych wyniosły łącznie ponad 138 000 000 zł, a sama wartość nałożonych kar na poszczególne placówki i lekarzy to ponad 62 000 000 zł.


ISPOZ 2017. Wszystkie prawa zastrzeżone.