W art. 199 Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.) zawarto bezwzględny zakaz dowodowy – złożone wobec biegłego albo wobec lekarza udzielającego pomocy medycznej oświadczenia oskarżonego, dotyczące zarzucanego mu czynu, nie mogą stanowić dowodu w późniejszym postępowaniu karnym

Szczególny charakter tego przepisu polega na tym, że nie jest możliwe zwolnienie przez sąd z tajemnicy lekarskiej w takim zakresie, w którym lekarz mógłby ujawnić treść i okoliczności oświadczeń złożonych jemu przez oskarżonego w związku z udzielaniem pomocy medycznej. Cytowany przepis obejmuje zakazem dowodowym wszelkie oświadczenia oskarżonego składane wobec lekarza udzielającego pomocy medycznej, dotyczące zarzucanego mu czynu, a więc niezależnie od ich treści. W tym zakresie lekarz nie może zostać zwolniony z tajemnicy lekarskiej na podstawie art. 180 § 2 k.p.k. Oświadczenie złożone wobec lekarza nie może stanowić dowodu także wówczas, gdy złożone zostało przed formalnym postawieniem sprawcy w stan podejrzenia (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2018r. sygn. akt V KK 230/07).

Niedopuszczalnym jest również zwolnienie z tajemnicy, także wówczas gdyby chciałby tego sam oskarżony np. ze względu na to, że uważa je za korzystne podczas obrony.

W ramach realizacji zakazu określonego przepisem art. 199 k.p.k. nie jest możliwe przesłuchiwanie lekarza oraz biegłego na okoliczności związane z treścią oświadczenia oskarżonego oraz wykorzystywanie dokumentacji medycznej zawierającej treść takiego oświadczenia.

Rzeczony zakaz dowodowy stosuje się także w stosunku do osób asystujących lekarzowi takich jak pielęgniarka lub inny personel pomocniczy. Przepis art. 199 k.p.k. nie zawiera wyraźnie i wprost sformułowanego bezwzględnego zakazu dowodowego, który dotyczyłby pielęgniarki udzielającej oskarżonemu, czy podejrzanemu, pomocy medycznej. Niemniej jednak, tenże zakaz dowodowy winien obejmować także wszelkie oświadczenia składane np. pielęgniarkom w trakcie udzielania przez nie pomocy medycznej oskarżonemu, bądź podejrzanemu, a nawet osobie, która jeszcze takiego statusu w procesie nie uzyskała. Częste są bowiem w praktyce przypadki, że zespół karetki pogotowia ratunkowego udaje się na miejsce zdarzenia w składzie pozbawionym lekarza. Wówczas to między innymi pielęgniarka (co wynika z ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej), zobowiązana jest do sporządzenia stosownej dokumentacji i samodzielnego udzielania w określonym zakresie medycznych czynności ratunkowych. Możliwość przesłuchania pielęgniarki na okoliczność złożonych przez oskarżonego oświadczeń dotyczących zarzucanego mu czynu, stanowiłaby bez wątpienia obejście bezwzględnego zakazu dowodowego przewidzianego w art. 199 k.p.k., choć literalnie dotyczy on wyłącznie lekarzy i biegłych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 października 2013 r., sygn. akt II AKa 334/13).

Celem takiego rozwiązania prawnego jest ochrona zaufania, która stanowi podstawę relacji między lekarzem a pacjentem. Z punku widzenia podejrzanego / oskarżonego przepis ma chronić go przed wykorzystaniem jego wypowiedzi składanych w szczególnych warunkach, np. w warunkach szoku lub stresu.

Anna Olesiuk

adwokat 

———–

Autorka od 2009r. jest adwokatem (Okręgowa Izba Adwokacka w Białymstoku); w 2005r. ukończyła Wydział Prawa na Uniwersytecie w Białymstoku, w latach 2006 – 2008 odbyła studia podyplomowe w zakresie podatków i prawa podatkowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego; od 2007r. prowadzi wykłady i szkolenia dla lekarzy stażystów z prawa medycznego; występuje jako obrońca w sprawach karnych; specjalizuje się w prawie medycznym, jak również w sprawach cywilnych, rodzinnych i gospodarczych;