Ustawą z dnia 31 marca 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 ustawodawca postanowił wprowadzić wiele rozwiązań prawnych mających na celu przeciwdziałania skutkom panującej obecnie pandemii. Dopiero tak ekstremalna sytuacja uzmysłowiła ustawodawcy to, iż magister farmacji po otrzymaniu prawa wykonywania zawodu rzeczywiście posiada wystarczającą wiedzę z zakresu ordynowania produktów leczniczych.

recepta farmaceutyczna – także przy zagrożeniu zdrowia pacjenta

Zgodnie z obowiązującym od 1 kwietnia 2020 roku brzmieniem art. 96 ust. 4 Prawa farmaceutycznego znacząco rozszerzono uprawnienie farmaceutów w zakresie wystawienia recepty farmaceutycznej. Obecnie natomiast podstawą recepty farmaceutycznej jest zagrożenie zdrowia pacjenta, które nie musi mieć nagłego charakteru – dotychczas farmaceuta miał możliwość jej wystawienia jedynie w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia pacjenta. Taka zmiana ma na celu usprawnienie funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej w dobie epidemii, kiedy to dostęp do lekarza dla niektórych pacjentów jest ograniczony. Najprostszym bowiem przykładem zagrożenia zdrowia pacjenta jest odstawienie leków wymagających stałego podawania – jeśli zatem pacjent nie ma możliwości pozyskania recepty na stale przyjmowany lek, może on się zwrócić do farmaceuty o wystawienie recepty farmaceutycznej.

prawo do wystawienia recepty „pro auctore” i recepty „pro familiae”

Nie jest to jedyna zmiana wprowadzona do wspomnianego przepisu. Farmaceuta został wyposażony w dodatkową kompetencję, a mianowicie zyskał prawo do wystawienia recepty „pro auctore” i recepty „pro familiae”. Przypomnieć w tym miejscu wypada, że recepta „pro familiae” może być wystawiona jedynie w odniesieniu do małżonka, osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa osoby wystawiającej.

wykaz

Farmaceuta wystawiający recepty „pro auctore” i recepty „pro familiae”zobowiązany jest prowadzić ich wykaz zawierający:

1. numer kolejny wpisu,
2. datę wystawienia recepty,
3. numer PESEL pacjenta (jeżeli został nadany, w przypadku noworodka – numer PESEL matki, a w razie braku numeru PESEL – rodzaj, serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość),
4. rozpoznanie choroby, problemu zdrowotnego lub urazu,
5. międzynarodową lub własną nazwę produktu leczniczego (środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo rodzajową lub handlową nazwę wyrobu medycznego)
6. postać, w jakiej produkt leczniczy (środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny) ma być wydany, jeżeli występuje w obrocie w więcej niż jednej postaci,
7. dawkę produktu leczniczego lub środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, jeżeli występuje w obrocie w więcej niż jednej dawce,
8. ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, a w przypadku produktu leczniczego recepturowego – nazwę i ilość surowców farmaceutycznych, które mają być użyte do jego sporządzenia,
9. sposób dawkowania.

zasady wystawiania recept przez farmaceutę

Zarówno w przypadku recept farmaceutycznych jak i recept „pro auctore” oraz „pro familiae” obowiązują następujące zasady:
1) są wystawiane w postaci elektronicznej, a w postaci papierowej w przypadku:
a) braku dostępu farmaceuty do systemu teleinformatycznego,
b) recepty dla osoby o nieustalonej tożsamości – w przypadku recepty farmaceutycznej,
c) wystawienia przez farmaceutę będącego obywatelem państwa członkowskiego UE, przenoszącego się po raz pierwszy na terytorium RP w celu tymczasowego i okazjonalnego wykonywania czynności zawodowych – w przypadku recepty farmaceutycznej;
2) mogą być wystawione na produkty lecznicze o kategorii dostępności RP, z zastrzeżeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające, substancje psychotropowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;
3) zawierają dane dotyczące pacjenta, dane dotyczące osoby wystawiającej receptę, dane dotyczące przepisanego produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, datę wystawienia recepty, unikalny numer identyfikujący receptę oraz przyczynę wydania – w przypadku recepty farmaceutycznej;
4) są realizowane z odpłatnością 100% > z wyjątkiem recept „pro auctore” i „pro familiae”,
5) recepty w postaci papierowej po zrealizowaniu w aptece podlegają ewidencjonowaniu,
6) dla jednego pacjenta można przepisać jednorazowo maksymalnie:
a) ilość produktu leczniczego (środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego) niezbędną pacjentowi do 120-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania;
b) ilość produktu leczniczego antykoncepcyjnego przeznaczoną do 60-dniowego stosowania > wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego,
7) można wystawić do 4 recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 120 dni,
8) w przypadku recepty w postaci elektronicznej można przepisać dla 1 pacjenta jednorazowo maksymalnie ilość produktu leczniczego (środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego) niezbędną pacjentowi do 180-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania, w tym w przypadku produktu leczniczego antykoncepcyjnego wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego (punktu 7 powyżej nie stosuje się).

Olga Dragańska-Kruk
radca prawny

———
autorka jest radcą prawnym; absolwentka Wydziału Prawa i Administracji na Uniwersytecie Gdańskim, odbyła aplikację prokuratorską i została wpisana na listę radców prawnych przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Gdańsku; specjalizuje się w prawie farmaceutycznym, jak również w sprawach dyscyplinarnych farmaceutów oraz w zakresie odszkodowań; prowadzi szkolenia z zakresu prawa farmaceutycznego;